1.మహారాష్ట్ర రాష్ట్ర ప్రభుత్వం మహిళలను శక్తివంతం చేయడానికి ఏప్రిల్ 2025లో పింక్ ఈ-రిక్షా పథకాన్ని ప్రారంభించింది. దీని గురించి వివరంగా తెలుసుకుందాం
మహారాష్ట్ర పింక్ ఈ-రిక్షా పథకం:
మహారాష్ట్ర ప్రభుత్వంలోని మహిళా మరియు శిశు అభివృద్ధి శాఖ ఈ పథకాన్ని ప్రారంభించింది. మహిళలకు స్థిరమైన జీవనోపాధిని అందించడం మరియు ఎలక్ట్రిక్ రిక్షాలను సొంతంగా నడుపుకునే అవకాశం ఇవ్వడం ద్వారా వారిని ఆర్థికంగా స్వతంత్రులుగా చేయడం ఈ పథకం యొక్క ముఖ్య ఉద్దేశం.
ఈ పథకం ఏప్రిల్ 21, 2025న పూణేలో ఉప ముఖ్యమంత్రి అజిత్ పవార్ చేతుల మీదుగా అధికారికంగా ప్రారంభించబడింది.
పథకం యొక్క ముఖ్య అంశాలు:
- లబ్ధిదారులు: ఈ పథకం ప్రధానంగా 20 నుండి 50 సంవత్సరాల మధ్య వయస్సు గల మహిళలను లక్ష్యంగా చేసుకుంటుంది. వితంతువులు, విడాకులు తీసుకున్నవారు మరియు ఆర్థికంగా వెనుకబడిన వారికి ప్రాధాన్యత ఇవ్వబడుతుంది.
- ఆర్థిక సహాయం:
- ప్రతి ఈ-రిక్షా కొనుగోలుపై రాష్ట్ర ప్రభుత్వం 20% రాయితీని అందిస్తుంది.
- కేంద్ర ప్రభుత్వం కూడా ఒక్కో ఈ-రిక్షాకు ₹25,000 రాయితీని అందిస్తుంది.
- లబ్ధిదారులు ఈ-రిక్షా ధరలో కేవలం 10% మాత్రమే డౌన్ పేమెంట్ చెల్లించాలి.
- మిగిలిన 70% ఖర్చు తక్కువ వడ్డీ రేటుతో బ్యాంక్ రుణాల ద్వారా అందించబడుతుంది.
- ఈ-రిక్షాల సంఖ్య: మొదటి దశలో పూణే, నాసిక్, నాగ్పూర్, అహ్మద్నగర్, సోలాపూర్, కొల్హాపూర్, అమరావతి మరియు ఛత్రపతి సంభాజీనగర్ అనే ఎనిమిది జిల్లాల్లో 10,000 పింక్ ఈ-రిక్షాలను పంపిణీ చేయాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నారు.
- అమలు భాగస్వామి: కైనెటిక్ గ్రీన్ ఎనర్జీ కంపెనీ ఎలక్ట్రిక్ త్రీ-వీలర్లను మరియు సాంకేతిక సహాయాన్ని అందించడానికి రాష్ట్ర ప్రభుత్వంతో భాగస్వామ్యం కలిగి ఉంది.
- శిక్షణ మరియు సహాయం: కైనెటిక్ గ్రీన్ లబ్ధిదారులకు ఉచిత డ్రైవింగ్ శిక్షణ మరియు డ్రైవింగ్ లైసెన్స్లు పొందడంలో సహాయం చేస్తుంది.
- మౌలిక సదుపాయాల అభివృద్ధి: ఈ పథకంలో భాగంగా ఛార్జింగ్ మౌలిక సదుపాయాలను అభివృద్ధి చేస్తున్నారు. పాల్గొనే జిల్లాల్లో 1,500 ఛార్జింగ్ స్టేషన్లను ఏర్పాటు చేయాలని యోచిస్తున్నారు, వీటిలో ఒక్క పూణేలోనే 1,000కి పైగా ఉంటాయి.
- వాహన లక్షణాలు: ఈ ఈ-రిక్షాలు ఒక్కసారి ఛార్జ్ చేస్తే 120 కిలోమీటర్ల పరిధిని కలిగి ఉంటాయి మరియు డ్రైవర్తో పాటు నలుగురు ప్రయాణికులను తీసుకెళ్లగలవు. అవి GPS నావిగేషన్ మరియు భద్రతా లక్షణాలతో అమర్చబడి ఉంటాయి.
- నిర్వహణ: ఈ-రిక్షాలకు ఐదు సంవత్సరాల వారంటీ మరియు వార్షిక నిర్వహణ ఒప్పందం (AMC) అందించబడుతుంది.
- రైడ్-షేరింగ్ ప్లాట్ఫారమ్లతో అనుసంధానం: పింక్ ఈ-రిక్షాలను ఓలా మరియు ఊబర్ వంటి రైడ్-షేరింగ్ యాప్లతో అనుసంధానం చేయడానికి ప్రభుత్వం ప్రయత్నిస్తోంది.
- లక్ష్యాలు: ఈ పథకం యొక్క ప్రధాన లక్ష్యాలు:
- మహిళలను ఆర్థికంగా మరియు సామాజికంగా శక్తివంతం చేయడం.
- సురక్షితమైన మరియు స్థిరమైన రవాణా మార్గాలను అందించడం.
- మహిళలకు ఉపాధి అవకాశాలు కల్పించడం.
- మహిళల స్వయం-సమృద్ధి మరియు విశ్వాసాన్ని ప్రోత్సహించడం.
- మెట్రో స్టేషన్లు, విమానాశ్రయాలు మరియు పర్యాటక ప్రదేశాలలో ఫీడర్ సేవలను అందించడం.
బహుళ ఐచ్ఛిక ప్రశ్నలు:
-
ఏ రాష్ట్ర ప్రభుత్వం ఏప్రిల్ 2025లో మహిళలను శక్తివంతం చేయడానికి పింక్ ఈ-రిక్షా పథకాన్ని ప్రారంభించింది?
a) తెలంగాణ
b) కర్ణాటక
c) మహారాష్ట్ర
d) తమిళనాడు
సమాధానం: c) మహారాష్ట్ర -
మహారాష్ట్రలో ప్రారంభించిన పింక్ ఈ-రిక్షా పథకం యొక్క ప్రధాన లక్ష్యం ఏమిటి?
a) రాష్ట్రంలో పర్యాటకాన్ని ప్రోత్సహించడం.
b) పట్టణ ప్రాంతాల్లో వాయు కాలుష్యాన్ని తగ్గించడం.
c) జీవనోపాధి అవకాశాలు కల్పించడం ద్వారా మహిళలను ఆర్థికంగా మరియు సామాజికంగా శక్తివంతం చేయడం.
d) పౌరులందరికీ ప్రజా రవాణా మౌలిక సదుపాయాలను మెరుగుపరచడం.
సమాధానం: c) జీవనోపాధి అవకాశాలు కల్పించడం ద్వారా మహిళలను ఆర్థికంగా మరియు సామాజికంగా శక్తివంతం చేయడం. -
మహారాష్ట్రలోని పింక్ ఈ-రిక్షా పథకం ప్రకారం, లబ్ధిదారుడు ప్రారంభంలో ఈ-రిక్షా ధరలో ఎంత శాతం డౌన్ పేమెంట్గా చెల్లించాలి?
a) 20%
b) 30%
c) 10%
d) 70%
సమాధానం: c) 10%
2.తొమ్మిది వలయాలతో కూడిన బుల్సే గెలాక్సీ (LEDA 1313424)ని ఇటీవల హబుల్ స్పేస్ టెలిస్కోప్ మరియు హవాయిలోని డబ్ల్యూ. ఎం. కెక్ అబ్జర్వేటరీ నుండి సేకరించిన డేటాను ఉపయోగించి కనుగొన్నారు మరియు దాని ప్రత్యేకమైన నిర్మాణం నిర్ధారించబడింది.
వివరణ:
తొమ్మిది నక్షత్రాలతో నిండిన వలయాలను కలిగి ఉన్న ఒక భారీ గెలాక్సీ అయిన బుల్సే గెలాక్సీ యొక్క ఆవిష్కరణ యాదృచ్ఛికంగా జరిగింది. యేల్ విశ్వవిద్యాలయంలో డాక్టరల్ విద్యార్థి అయిన ఇమాద్ పాషా భూమి ఆధారిత ఇమేజింగ్ సర్వేను పరిశీలిస్తున్నప్పుడు అనేక స్పష్టమైన వలయాలను చూసి ఆశ్చర్యపోయాడు. బహుళ వలయాలు ఆసక్తిని కలిగించడంతో, బృందం శక్తివంతమైన హబుల్ స్పేస్ టెలిస్కోప్ను ఉపయోగించి తదుపరి పరిశీలనలు నిర్వహించింది. హబుల్ నుండి వచ్చిన అధిక-రిజల్యూషన్ చిత్రాలు ఎనిమిది విభిన్న వలయాలను వెల్లడించాయి, ఆ సమయంలో తెలిసిన ఏ గెలాక్సీలోనైనా ఇది అత్యధిక సంఖ్య.
పూర్తి నిర్మాణంను నిర్ధారించడానికి, ఖగోళ శాస్త్రవేత్తలు డబ్ల్యూ. ఎం. కెక్ అబ్జర్వేటరీ నుండి వచ్చిన డేటాను ఉపయోగించారు. ఈ భూమి ఆధారిత పరిశీలనలు తొమ్మిదవ మందమైన వలయాన్ని గుర్తించడంలో వారికి సహాయపడ్డాయి, బుల్సే గెలాక్సీ యొక్క ప్రత్యేక స్థితిని ధృవీకరించాయి. అంతేకాకుండా, హబుల్ మరియు కెక్ నుండి సేకరించిన డేటా ఈ అద్భుతమైన నిర్మాణం వెనుక ఉన్న కారణాన్ని గుర్తించడంలో ఖగోళ శాస్త్రవేత్తలకు సహాయపడింది: సుమారు 50 మిలియన్ సంవత్సరాల క్రితం ఒక చిన్న నీలి మరుగుజ్జు గెలాక్సీ పెద్ద గెలాక్సీ యొక్క గుండె గుండా దూసుకుపోయింది. ఈ ఢీకొనడం వలన వాయువు తరంగాలుగా బయటకు వ్యాపించింది, ఫలితంగా మనం ఈ రోజు చూస్తున్న అనేక వలయాకార నమూనాలలో నక్షత్రాలు ఏర్పడ్డాయి. నీలి మరుగుజ్జు గెలాక్సీ ఇప్పటికీ పలుచని వాయువు మార్గం ద్వారా బుల్సేతో అనుసంధానించబడి ఉంది, అయినప్పటికీ అవి సుమారు 130,000 కాంతి సంవత్సరాల దూరంలో ఉన్నాయి.
మీన రాశిలో సుమారు 567 మిలియన్ కాంతి సంవత్సరాల దూరంలో ఉన్న బుల్సే గెలాక్సీ ఒక విశాలమైన నిర్మాణం, ఇది సుమారు 250,000 కాంతి సంవత్సరాల వ్యాసం కలిగి ఉంది, ఇది మన పాలపుంత కంటే 2.5 రెట్లు పెద్దది. ఈ ఆవిష్కరణ ఒక గెలాక్సీలో పరిశీలించిన వలయాల సంఖ్యకు కొత్త రికార్డును సృష్టించడమే కాకుండా, గెలాక్సీల ఢీకొనడం మరియు అటువంటి అరుదైన వలయ నిర్మాణాలు ఏర్పడటం గురించి విలువైన అంతర్దృష్టులను అందించింది, ఇది దీర్ఘకాలంగా ఉన్న సైద్ధాంతిక అంచనాలను ధృవీకరించింది.
బహుళ ఐచ్ఛిక ప్రశ్నలు:
-
తొమ్మిది వలయాలతో కూడిన బుల్సే గెలాక్సీ (LEDA 1313424)ని ప్రధానంగా ఏ టెలిస్కోప్లను ఉపయోగించి కనుగొన్నారు మరియు ధృవీకరించారు?
a) జేమ్స్ వెబ్ స్పేస్ టెలిస్కోప్ మరియు చంద్ర ఎక్స్-రే అబ్జర్వేటరీ
b) హబుల్ స్పేస్ టెలిస్కోప్ మరియు డబ్ల్యూ. ఎం. కెక్ అబ్జర్వేటరీ
c) వెరీ లార్జ్ టెలిస్కోప్ మరియు ALMA
d) స్పిట్జర్ స్పేస్ టెలిస్కోప్ మరియు ఫెర్మి గామా-రే స్పేస్ టెలిస్కోప్
సమాధానం: b) హబుల్ స్పేస్ టెలిస్కోప్ మరియు డబ్ల్యూ. ఎం. కెక్ అబ్జర్వేటరీ -
బుల్సే గెలాక్సీ యొక్క ప్రత్యేకమైన తొమ్మిది-వలయాల నిర్మాణానికి కారణమని ఏ సంఘటన నమ్ముతారు?
a) ఒక సూపర్ మాసివ్ బ్లాక్ హోల్తో దగ్గరి సంబంధం.
b) అనేక చిన్న స్పైరల్ గెలాక్సీలతో గెలాక్సీ విలీనం.
c) ఒక చిన్న నీలి మరుగుజ్జు గెలాక్సీతో ఎదురెదురుగా ఢీకొనడం.
d) గెలాక్సీ యొక్క కేంద్రంలో తీవ్రమైన నక్షత్ర విస్ఫోటనం.
సమాధానం: c) ఒక చిన్న నీలి మరుగుజ్జు గెలాక్సీతో ఎదురెదురుగా ఢీకొనడం. -
డబ్ల్యూ. ఎం. కెక్ అబ్జర్వేటరీ మొత్తం సంఖ్యను ధృవీకరించడానికి ముందు హబుల్ స్పేస్ టెలిస్కోప్ను ఉపయోగించి బుల్సే గెలాక్సీలో మొదట ఎన్ని వలయాలు గుర్తించబడ్డాయి?
a) ఏడు
b) ఎనిమిది
c) తొమ్మిది
d) పది
సమాధానం: b) ఎనిమిది
3.కిన్షాసా నగరం, వరదల కారణంగా వార్తల్లో నిలిచింది, ఇది డెమొక్రాటిక్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ కాంగో (DRC) దేశానికి రాజధాని.
వివరణ:
కిన్షాసా నగరం డెమొక్రాటిక్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ కాంగో యొక్క అతిపెద్ద నగరం మరియు రాజధాని. ఇది కాంగో నది ఒడ్డున ఉంది మరియు మధ్య ఆఫ్రికాలోని అతిపెద్ద నగరాలలో ఒకటి. ఇటీవలి కాలంలో, భారీ వర్షాల కారణంగా కిన్షాసా తీవ్రమైన వరదలను ఎదుర్కొంది, దీనివల్ల గణనీయమైన ప్రాణనష్టం మరియు ఆస్తి నష్టం సంభవించింది. నగరంలోని పేలవమైన మౌలిక సదుపాయాలు మరియు వేగవంతమైన పట్టణీకరణ ఈ వరదల యొక్క ప్రభావాన్ని మరింత తీవ్రతరం చేశాయి. అనేక నివాస ప్రాంతాలు మరియు కీలకమైన రహదారులు నీటిలో మునిగిపోయాయి, వేలాది మంది నిరాశ్రయులయ్యారు మరియు రవాణా, నీరు మరియు విద్యుత్ సరఫరాకు అంతరాయం ఏర్పడింది. ఈ వరదల పరిస్థితి దేశంలో మానవతా సంక్షోభాన్ని మరింత దిగజార్చింది.
ప్రశ్నలు మరియు సమాధానాలు:
-
వరదల కారణంగా వార్తల్లో నిలిచిన కిన్షాసా నగరం ఏ దేశానికి రాజధాని?
a) కాంగో రిపబ్లిక్
b) సెంట్రల్ ఆఫ్రికన్ రిపబ్లిక్
c) డెమొక్రాటిక్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ కాంగో
d) అంగోలా
సమాధానం: c) డెమొక్రాటిక్ రిపబ్లిక్ ఆఫ్ కాంగో -
కిన్షాసా నగరం ఏ ఖండంలో ఉంది?
a) దక్షిణ అమెరికా
b) ఆసియా
c) ఆఫ్రికా
d) యూరప్
సమాధానం: c) ఆఫ్రికా -
ఇటీవల కిన్షాసా నగరంలో సంభవించిన వరదలకు ప్రధాన కారణం ఏమిటి?
a) భూకంపం
b) అగ్నిపర్వత విస్ఫోటనం
c) భారీ వర్షాలు మరియు పేలవమైన మౌలిక సదుపాయాలు
d) సునామీ
సమాధానం: c) భారీ వర్షాలు మరియు పేలవమైన మౌలిక సదుపాయాలు
4.నేపాల్ తన మొట్టమొదటి జాతీయ యాక్ దినోత్సవాన్ని ఏప్రిల్ 20, 2025న జరుపుకుంది.
వివరణ:
నేపాల్ తన ఎత్తైన పర్వత ప్రాంతాల పర్యావరణ వ్యవస్థలో మరియు పర్వత ప్రాంతాల ప్రజల జీవనోపాధిలో యాక్ల యొక్క ముఖ్యమైన పాత్రను గుర్తించి, తన మొట్టమొదటి జాతీయ యాక్ దినోత్సవాన్ని ఏర్పాటు చేసింది. ఈ చొరవ యాక్ల యొక్క పర్యావరణ, ఆర్థిక మరియు సాంస్కృతిక ప్రాముఖ్యత గురించి అవగాహన పెంచడానికి ఉద్దేశించబడింది.
యాక్లను తరచుగా “పర్వతాల ఓడలు” అని పిలుస్తారు మరియు నేపాల్ యొక్క హిమాలయ ప్రాంతంలో నివసించే ప్రజల జీవితాల్లో అవి అంతర్భాగంగా ఉన్నాయి. అవి అనేక కీలకమైన విధులను నిర్వహిస్తాయి:
- రవాణా: రోడ్లు తక్కువగా లేదా లేని కఠినమైన పర్వత భూభాగం గుండా వస్తువులు మరియు సామాగ్రిని తీసుకెళ్లడానికి యాక్లు చాలా అవసరం.
- వ్యవసాయం: ఎత్తైన ప్రదేశాలలో పొలాలను దున్నడానికి వీటిని ఉపయోగిస్తారు.
- పాడి మరియు మాంసం: యాక్లు పాలు, వెన్న, జున్ను మరియు మాంసాన్ని అందిస్తాయి, ఇవి ఆ ప్రాంతాల ప్రజలకు ముఖ్యమైన ఆహార వనరులు.
- ఫైబర్: వాటి ఉన్నిని వెచ్చని దుస్తులు, దుప్పట్లు మరియు తాడులు తయారు చేయడానికి ఉపయోగిస్తారు, ఇది కఠినమైన పర్వత వాతావరణం నుండి రక్షణను అందిస్తుంది.
- పర్యాటకం: యాక్లు సాంస్కృతిక చిహ్నం కూడా మరియు పర్యాటకులను ఆకర్షిస్తాయి, యాక్ సఫారీలు మరియు సంబంధిత కార్యకలాపాల ద్వారా స్థానిక ఆర్థిక వ్యవస్థకు తోడ్పడతాయి.
- పర్యావరణ వ్యవస్థ నిర్వహణ: యాక్లు మేయడం ద్వారా మరియు పెళుసైన ఎత్తైన పచ్చికభూములను నిర్వహించడం ద్వారా ఒక పాత్ర పోషిస్తాయి.
ఏప్రిల్ 20, 2025న జరిగిన మొట్టమొదటి జాతీయ యాక్ దినోత్సవ వేడుకలలో నేపాల్ యొక్క పర్వత ప్రాంతాలలో వివిధ కార్యక్రమాలు జరిగాయి. వీటిలో అవగాహన ప్రచారాలు, యాక్లకు మరియు స్థానిక ప్రజలకు మధ్య ఉన్న బంధాన్ని తెలియజేసే సాంస్కృతిక కార్యక్రమాలు, యాక్ సంరక్షణ మరియు స్థిరమైన యాక్ పెంపకం పద్ధతులపై చర్చలు మరియు యాక్లతో పనిచేసే పశువుల కాపరులు మరియు పరిశోధకులకు గుర్తింపు వంటివి ఉండవచ్చు. ఈ జాతీయ దినోత్సవాన్ని ఏర్పాటు చేయడం నేపాల్ తన ప్రత్యేకమైన జీవవైవిధ్యం మరియు ఈ అద్భుతమైన జంతువులతో ముడిపడి ఉన్న సాంప్రదాయ పద్ధతులను పరిరక్షించడానికి చేస్తున్న నిబద్ధతను సూచిస్తుంది. ఇది వాతావరణ మార్పుల కారణంగా యాక్ జనాభా ఎదుర్కొంటున్న సవాళ్లను మరియు సంరక్షణ ప్రయత్నాల అవసరాన్ని కూడా హైలైట్ చేసింది.
బహుళ ఐచ్ఛిక ప్రశ్నలు:
-
నేపాల్ తన మొట్టమొదటి జాతీయ యాక్ దినోత్సవాన్ని ఏ తేదీన జరుపుకుంది?
a) మే 20, 2025
b) జూన్ 20, 2025
c) ఏప్రిల్ 20, 2025
d) మార్చి 20, 2025
సమాధానం: c) ఏప్రిల్ 20, 2025 -
నేపాల్లో జాతీయ యాక్ దినోత్సవాన్ని జరుపుకోవడం యొక్క ప్రధాన ఉద్దేశ్యం ఏమిటి?
a) హిమాలయ ప్రాంతంలో పర్యాటకాన్ని ప్రోత్సహించడం.
b) యాక్ల యొక్క పర్యావరణ, ఆర్థిక మరియు సాంస్కృతిక ప్రాముఖ్యత గురించి అవగాహన పెంచడం.
c) యాక్ ఉత్పత్తుల ఎగుమతిని పెంచడం.
d) పర్వత ప్రాంతాలలో ఆధునిక వ్యవసాయ పద్ధతుల adoptionను ప్రోత్సహించడం.
సమాధానం: b) యాక్ల యొక్క పర్యావరణ, ఆర్థిక మరియు సాంస్కృతిక ప్రాముఖ్యత గురించి అవగాహన పెంచడం. -
నేపాల్ యొక్క ఎత్తైన ప్రాంతాలలో యాక్ల యొక్క ముఖ్యమైన పాత్రలలో కింది వాటిలో ఏది కాదు? a) వస్తువుల రవాణా.
b) పాడి మరియు మాంసం యొక్క మూలం.
c) దుస్తులు కోసం ఉన్నిని అందించడం.
d) ఎత్తైన పంటలకు ప్రధాన పుప్పొడి కారకాలు.
సమాధానం: d) ఎత్తైన పంటలకు ప్రధాన పుప్పొడి కారకాలు.
5.స్పేడెక్స్ (స్పేస్ డాకింగ్ ఎక్స్పెరిమెంట్) మిషన్ అనేది భారతీయ అంతరిక్ష పరిశోధనా సంస్థ (ఇస్రో) అభివృద్ధి చేసిన ఒక సాంకేతిక ప్రదర్శన మిషన్.
వివరణ:
స్పేస్ డాకింగ్ ఎక్స్పెరిమెంట్ (స్పేడెక్స్) అనేది అంతరిక్ష నౌకల యొక్క కక్ష్యలో డాకింగ్ కోసం అవసరమైన కీలకమైన సాంకేతికతలను అభివృద్ధి చేయడానికి మరియు ప్రదర్శించడానికి ఇస్రో యొక్క ఒక ముఖ్యమైన చొరవ. ఈ మిషన్లో SDX01 (ఛేజర్) మరియు SDX02 (టార్గెట్) అనే రెండు చిన్న ఉపగ్రహాలను ఒకే పోలార్ శాటిలైట్ లాంచ్ వెహికల్ (PSLV-C60) ద్వారా ప్రయోగించడం జరిగింది. ఈ రెండు ఉపగ్రహాలు భూమి యొక్క దిగువ కక్ష్యలో స్వయంప్రతిపత్తంగా కలుసుకోవడం మరియు డాక్ చేయడం యొక్క ప్రాథమిక లక్ష్యం.
జనవరి 16, 2025న స్పేడెక్స్ మిషన్ విజయవంతంగా పూర్తి కావడం, అంతరిక్ష డాకింగ్ యొక్క సంక్లిష్టమైన సాంకేతికతను సాధించిన ప్రపంచంలోని కొద్దిపాటి దేశాల సరసన భారతదేశాన్ని నిలిపింది. ఈ సామర్థ్యం అనేక భవిష్యత్తు అంతరిక్ష ప్రయత్నాలకు కీలకం, అవి:
- ఉపగ్రహ నిర్వహణ: డాకింగ్ టెక్నాలజీ కక్ష్యలో ఉన్న ఉపగ్రహాలను మరమ్మత్తు చేయడానికి, ఇంధనం నింపడానికి మరియు అప్గ్రేడ్ చేయడానికి వీలు కల్పిస్తుంది, వాటి కార్యాచరణ జీవితాన్ని పొడిగిస్తుంది మరియు అంతరిక్ష వ్యర్థాలను తగ్గిస్తుంది.
- అంతరిక్ష కేంద్ర కార్యకలాపాలు: భారతదేశం యొక్క ప్రణాళికాబద్ధమైన భారతీయ అంతరిక్ష స్టేషన్ (BAS) వంటి మాడ్యులర్ అంతరిక్ష కేంద్రాలను సమీకరించడానికి మరియు నిర్వహించడానికి ఇది చాలా అవసరం.
- గ్రహాంతర మిషన్లు: చంద్రుని నుండి నమూనాలను తిరిగి తీసుకురావడం (ప్రతిపాదిత చంద్రయాన్-4 వంటివి) మరియు లోతైన అంతరిక్ష పరిశోధన వంటి అనేక అంతరిక్ష నౌక భాగాలను కలిగి ఉన్న సంక్లిష్టమైన మిషన్ల కోసం డాకింగ్ను ఉపయోగించవచ్చు.
- మానవ అంతరిక్ష యాత్ర: గగన్యాన్ కార్యక్రమం వంటి మానవ సహిత మిషన్లలో సురక్షితమైన మరియు సమర్థవంతమైన సిబ్బంది బదిలీలు మరియు అంతరిక్ష నౌకల సమీకరణకు స్వయంప్రతిపత్త డాకింగ్ ఒక ముఖ్యమైన ముందు షరతు.
స్పేడెక్స్ మిషన్లో అనేక కీలకమైన సాంకేతిక పురోగతులు ఉన్నాయి, అవి:
- స్వయంప్రతిపత్త సమావేశం మరియు డాకింగ్ (ARD) వ్యవస్థ: స్వదేశంగా అభివృద్ధి చేయబడిన ఈ వ్యవస్థ, రెండు ఉపగ్రహాలు మానవ ప్రమేయం లేకుండా ఒకదానికొకటి గుర్తించడానికి, చేరుకోవడానికి మరియు డాక్ చేయడానికి అనుమతిస్తుంది.
- అంతర్-ఉపగ్రహ కమ్యూనికేషన్ లింక్ (ISL): డాకింగ్ ప్రక్రియలో ఛేజర్ మరియు టార్గెట్ ఉపగ్రహాల మధ్య నిజ-సమయ కమ్యూనికేషన్ మరియు సమన్వయాన్ని అనుమతిస్తుంది.
- నవల రిలేటివ్ ఆర్బిట్ డిటర్మినేషన్ అండ్ ప్రోపగేషన్ (RODP) ప్రాసెసర్: రెండు అంతరిక్ష నౌకల యొక్క సాపేక్ష స్థానాలు మరియు వేగాల గురించి ఖచ్చితమైన సమాచారాన్ని అందిస్తుంది.
- తక్కువ-ప్రభావ ఆండ్రోజినస్ డాకింగ్ మెకానిజం: డాకింగ్ ప్రక్రియను సరళీకృతం చేస్తూ, ఏ ఉపగ్రహమైనా ఛేజర్ లేదా టార్గెట్గా పనిచేయడానికి అనుమతిస్తుంది.
- పవర్ ట్రాన్స్ఫర్ టెక్నాలజీ: డాక్ చేయబడిన ఉపగ్రహాల మధ్య విద్యుత్ శక్తిని బదిలీ చేసే సామర్థ్యాన్ని ప్రదర్శించింది, ఇది భవిష్యత్తులో అంతరిక్ష కార్యకలాపాలకు కీలకమైన అంశం.
స్పేడెక్స్ మిషన్ విజయవంతంగా పూర్తి కావడం భారతదేశ అంతరిక్ష కార్యక్రమానికి ఒక పెద్ద ముందడుగు, రాబోయే సంవత్సరాల్లో మరింత సంక్లిష్టమైన మరియు ప్రతిష్టాత్మకమైన అంతరిక్ష మిషన్ల కోసం దాని సామర్థ్యాలను మెరుగుపరుస్తుంది.
బహుళ ఐచ్ఛిక ప్రశ్నలు:
-
స్పేడెక్స్ (స్పేస్ డాకింగ్ ఎక్స్పెరిమెంట్) మిషన్ను ఏ సంస్థ అభివృద్ధి చేసింది?
a) నేషనల్ ఏరోనాటిక్స్ అండ్ స్పేస్ అడ్మినిస్ట్రేషన్ (NASA)
b) రోస్కోస్మోస్ స్టేట్ కార్పొరేషన్ ఫర్ స్పేస్ యాక్టివిటీస్
c) భారతీయ అంతరిక్ష పరిశోధనా సంస్థ (ISRO)
d) జపాన్ ఏరోస్పేస్ ఎక్స్ప్లోరేషన్ ఏజెన్సీ (JAXA)
సమాధానం: c) భారతీయ అంతరిక్ష పరిశోధనా సంస్థ (ISRO) -
స్పేడెక్స్ మిషన్ యొక్క ప్రాథమిక లక్ష్యం ఏమిటి?
a) కొత్త భూ పరిశీలన ఉపగ్రహాన్ని ప్రయోగించడం.
b) అంతరిక్షంలో ఒక కొత్త రకం రాకెట్ ఇంజిన్ను పరీక్షించడం.
c) రెండు అంతరిక్ష నౌకల యొక్క స్వయంప్రతిపత్త కక్ష్య డాకింగ్ కోసం సాంకేతికతను అభివృద్ధి చేయడం మరియు ప్రదర్శించడం.
d) సూక్ష్మ గురుత్వాకర్షణ మొక్కల పెరుగుదలపై చూపే ప్రభావాలను అధ్యయనం చేయడం.సమాధానం: c) రెండు అంతరిక్ష నౌకల యొక్క స్వయంప్రతిపత్త కక్ష్య డాకింగ్ కోసం సాంకేతికతను అభివృద్ధి చేయడం మరియు ప్రదర్శించడం.
-
స్పేడెక్స్ మిషన్ విజయవంతంగా పూర్తి కావడంతో అంతరిక్ష డాకింగ్ సామర్థ్యాన్ని సాధించిన ప్రపంచంలో భారతదేశం ఎన్నోవ దేశంగా నిలిచింది?
a) రెండవ
b) మూడవ
c) నాల్గవ
d) ఐదవ
సమాధానం: c) నాల్గవ